Antykoncepcja bez recepty jest pożądanym przez wiele osób sposobem zapobiegania ciąży i przenoszeniu się chorób płciowych. Na szczęście obecnie można zaopatrzyć się w wiele produktów, które nie wymagają recepty ani nawet wcześniejszej konsultacji lekarskiej.
Antykoncepcja (bez recepty i nie tylko) jest bardzo ważnym elementem bezpiecznych zbliżeń seksualnych; chroni przed przenoszeniem niebezpiecznych chorób oraz zapobiega niechcianej ciąży. Niektóre środki – takie jak np. tabletki antykoncepcyjne – wydawane są wyłącznie na receptę. Jednak nie wszystkie metody wymagają wizyty u lekarza. Jeżeli zastanawiasz się, które środki antykoncepcyjne dostępne są „od ręki”, zapoznaj się z poniższym artykułem.
Dostępne rodzaje antykoncepcji
Osoby aktywne seksualnie mają do dyspozycji wiele metod antykoncepcji, o różnych sposobach działania i skuteczności. Ich efektywność mierzy się przy pomocy tzw. wskaźnika Pearla. Określa on ilość niechcianych ciąż, do których doszło u 100 kobiet, które w ciągu roku współżyły regularnie i używały konkretnej metody antykoncepcyjnej. Wyraża się ją w postaci liczbowej, w zakresie, który wskazuje wynik otrzymany w warunkach laboratoryjnych oraz poza nimi. Środki, które w indeksie Pearla przyjmują 2 lub mniej, są najskuteczniejsze.
Jakie są metody zapobiegania ciąży i które są uznawane za najlepsze?
Antykoncepcję hormonalną
Działanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych polega na dostarczeniu organizmowi hormonów (progesteron oraz/albo estrogen). Zalicza się do nich:
- pigułki antykoncepcyjne – ich skuteczność zależy od rodzaju tabletek; w przypadku jednofazowych wskaźnik wynosi 0,2–0,5, w dwufazowych 0,7, w sekwencyjnych 0,2–1,4, a minipigułek 1–3;
- podskórne implanty – wskaźnik Pearla wynosi dla nich 0,01; jest to bardzo skuteczna metoda zapobiegania ciąży;
- zastrzyki antykoncepcyjne hormonalne – wskaźnik dla zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi 0,2–0,5;
- plastry antykoncepcyjne – skuteczność plastrów określa się jako 0,9, jednak wiele zależy od ich prawidłowego stosowania;
- wkładki domaciczne – wskaźnik Pearla dla wkładek hormonalnych to 0,1–0,2.
Antykoncepcja niehormonalna
Niehormonalne środki to antykoncepcja bez recepty. Oznacza to, że nie potrzeba konsultacji z lekarzem ginekologiem oraz szczegółowych badań, aby z nich skorzystać. Zabezpieczenie niehormonalne dzieli się na metody naturalne, mechaniczne oraz chemiczne.
Dlaczego nie można kupić niektórych środków bez recepty?
Antykoncepcja bez recepty to nie jedyna opcja. Niektórych może dziwić fakt, że niektórych środków antykoncepcyjnych nie można kupić bez wcześniejszej wizyty u ginekologa i recepty. Jest to jednak uzasadnione. W przypadku pewnych metod zastosowane syntetyczne hormony, takie jak progesteron i estrogen, wpływają na funkcjonowanie organizmu kobiety. Powodują zahamowanie owulacji, zmniejszają grubość endometrium, zagęszczają szyjkowy śluz, zmieniają perystaltykę jajowodów i mogą zaburzać laktację.
Ponadto, w wielu przypadkach antykoncepcyjne środki hormonalne powodują nieprzyjemne skutki uboczne, takie jak:
- przybranie na wadze;
- zaburzenia cyklu;
- złe samopoczucie;
- trądzik.
Najważniejszy jest jednak fakt, że w niektórych przypadkach zabezpieczenie hormonalne może zaostrzać niektóre choroby lub zwiększać ryzyko zapadania na inne. Także u każdego, u kogo istnieje zwiększone ryzyko zapadalności na pewne schorzenia, musi uważać na przyjmowanie hormonów. Przeciwwskazaniami do stosowania antykoncepcji opartej na progesteronie lub estrogenie są np.:
- zakrzepica;
- nadciśnienie;
- choroba niedokrwienna serca;
- osteoporoza.
Jedynie skonsultowanie się z lekarzem, dokładny wywiad i szczegółowe badania pozwalają stwierdzić, czy nie istnieje ryzyko powikłań przy przyjmowaniu hormonalnych leków antykoncepcyjnych – dlatego również są one wydawane wyłącznie na receptę.
Środki antykoncepcyjne bez recepty
Osoby, które nie mogą lub nie chcą przyjmować hormonalnej antykoncepcji, mają do wyboru inne środki, które chronią przed niechcianą ciążą. Jak wspomnieliśmy wcześniej, niehormonalna antykoncepcja bez recepty dzieli się na mechaniczną, chemiczną oraz naturalną. Każda z nich ma swoje wady i zalety oraz określoną skuteczność.
Antykoncepcja mechaniczna
Mechaniczne środki zapobiegające nieplanowanej ciąży polegają na utworzeniu fizycznej bariery. Dzięki niej przedostanie się plemników zostaje uniemożliwione. Ponadto mechaniczne środki pozwalają zmniejszyć ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową. Większość produktów można kupić bez recepty i wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
- Prezerwatywy męskie – najpopularniejszą dostępną bez recepty formą antykoncepcji jest prezerwatywa męska. Ich skuteczność to 3–7 (według innych źródeł 2–15). Prezerwatywy występują w różnych rodzajach, smakach i kształtach. Najczęściej wykonuje się je z lateksu, jednak alergicy mogą korzystać z tych poliuretanowych. Prezerwatywy można zakupić w większości sklepów i drogerii, chociaż poleca się, aby korzystać z tych sprzedawanych w aptekach – są przechowywane w odpowiednich warunkach.
- Prezerwatywy dla kobiet – niezbyt dobrze znaną, chociaż z każdym rokiem coraz lepiej rozpowszechnioną formą zabezpieczenia mechanicznego, jest prezerwatywa kobieca lub femidom. W jej przypadku wskaźnik Pearla wynosi 5–25. Założenie prezerwatywy dla kobiet wymaga nieco więcej wysiłku niż w przypadku tradycyjnych kondomów. Należy włożyć ją całą do pochwy, pilnując, aby pierścień wewnętrzny znalazł się u szyjki macicy. Jej plusem jest możliwość założenia jej nawet na kilka godzin przed stosunkiem.
- Kapturek naszyjkowy – kapturki wkłada się głęboko do pochwy tak, aby ściśle przylegały do szyjki macicy. Tworzą w ten sposób barierę uniemożliwiającą przedostanie się plemników. Wskaźnik Pearla dla kapturków wynosi 6–16. Chociaż są one dostępne bez recepty, konieczna jest wcześniejsza wizyta u lekarza, który dopasuje odpowiedni rozmiar i pokaże, jak prawidłowo go zakładać. Niestety kapturki naszyjkowe są dość drogą metodą antykoncepcji.
- Błona dopochwowa – działanie błony dopochwowej jest podobne jak w przypadku kapturków. Również i w ich przypadku muszą one przylegać do szyjki macicy i tworzyć barierę. Ich skuteczność to 6–18. Tak jak przy kapturkach naszyjkowych ginekolog pomoże dobrać rozmiar i poinstruuje w kwestii właściwego umieszczania błony w pochwie. Ich zaletą jest stosunkowo niewielka cena.
- Gąbka dopochwowa – gąbka stanowi połączenie zabezpieczenia mechanicznego oraz chemicznego: tworzy barierę i jednocześnie nasączona jest środkom plemnikobójczym. To antykoncepcja jednorazowa, po każdym stosunku należy ją wyrzucić. Mimo niewątpliwych zalet nie jest to najskuteczniejsza metoda: wskaźnik Pearla wynosi 6–24.
Chemiczne środki antykoncepcyjne
Chemiczna antykoncepcja bez recepty zawiera środki, które niszczą błonę komórkową plemników i odłączają ich witki, co nie pozwala im się przemieszczać. Aby ich działanie było skuteczne, konieczne jest dokładne pokrycie wnętrza pochwy. Wśród środków można wyróżnić m.in.:
- globulki antykoncepcyjne – wskaźnik Pearla dla globulek to 8–36;
- żele/kremy plemnikobójcze – ich skuteczność wynosi ok. 4–30.
Naturalne metody uniknięcia zapłodnienia
Naturalne metody antykoncepcji w żaden sposób nie ingerują w kobiecy organizm i nie wymagają stosowania mechanicznego zabezpieczenia. Stosują je zazwyczaj pary, które ze względów religijnych nie mogą korzystać ze „sztucznych” metod zapobiegania ciąży. Cechują się najniższą skutecznością, a ponadto nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Zalicza się do nich np.:
- stosunek przerywany;
- kalendarzyk;
- metoda śluzowa;
- metoda termiczna;
- metoda objawowo-termiczna.
Antykoncepcja bez recepty – podsumowanie
Metod na uniknięcie nieplanowanej ciąży, które są dostępne bez recepty, jest wiele. Od wyboru tej właściwej zależą indywidualne potrzeby pary, dlatego warto wziąć pod rozwagę każdą opcję.
Zobacz także:
- Stosunek przerywany – czy ta metoda antykoncepcji jest skuteczna? Przekonaj się, na czym polega oraz jakie są wady i zalety stosunku przerywanego
- Czym jest antykoncepcja? Które środki antykoncepcyjne i hormonalne stosować? Najskuteczniejsza, nowoczesna antykoncepcja
- Od ilu lat można kupić prezerwatywy? Czy istnieją jakieś ograniczenia w sprzedaży antykoncepcji nieletnim?
- Antykoncepcja dla mężczyzn – popularne i nowoczesne metody zabezpieczenia
- Prezerwatywa dla kobiet – co warto wiedzieć o tej metodzie antykoncepcji?