WZW A może przebiegać bezobjawowo, lecz czasem powoduje żółtaczkę i ostrą niewydolność wątroby. Profilaktyka w postaci higieny i szczepionki jest znacznie mniej problematyczna niż leczenie tego schorzenia.
Zakażenia WZW A odnotowywane są głównie w rejonach świata charakteryzujących się złym stanem sanitarnym. Jest to związane z faktem, że wirus HAV rozprzestrzeniany jest przez brudną wodę, niemytą żywność i kontakt z kałem nosiciela. W miejscach, gdzie zasady higieny nie są dostatecznie przestrzegane lub nie ma dostępu do czystej, świeżej wody, naturalnie powstaje większe ryzyko infekcji. Wystarczą jednak zaledwie dwie dawki szczepionki, by uodpornić się na tzw. chorobę brudnych rąk na całe życie.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A
WZW typu A to wirusowe zapalenie wątroby, potocznie nazywane żółtaczką pokarmową. Wywołuje ją wirus HAV, który jest odpowiedzialny za zamiany zapalne i martwicze. Hepatitis A virus najczęściej atakuje układ pokarmowy – stąd też wzięła się potoczna nazwa tego schorzenia. Jest on odporny na działanie czynników zewnętrznych, takich jak temperatura lub substancje chemiczne.
Do zakażenia może dojść na skutek następujących czynników:
- dotykanie skażoną żywność;
- wsadzanie brudnych dłoni do ust (szczególnie nieumytych po wyjściu z toalety;
- spożycie skażonej wody i nieumytych owoców;
- kontakt seksualny (szczególnie stosunek analny);
- używanie skażonych igieł (np. przez narkomanów);
- transfuzja krwi.
Wirus HAV wydalany jest z kałem przez około 2 tygodnie przed pierwszym wystąpieniem objawów oraz przez pierwszy tydzień rozwoju choroby. Nie jest on odpowiedzialny za przewlekłe zapalenie wątroby.
Objawy WZW A
Okres pomiędzy zakażeniem a pojawieniem się pierwszych objawów zachorowania u osób dorosłych może trwać 15-50 dni. WZW A przeważnie przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi symptomami. Należą do nich:
- nudności i wymioty;
- zgaga;
- wzdęcia;
- zwiększona męczliwość;
- bóle brzucha, mięśni i stawów;
- swędzenie skóry;
- powiększenie wątroby;
- jeśli wirusowe zapalenie wątroby spowodowało żółtaczkę, można zauważyć jaśniejszy stolec i ciemniejszy mocz.
Jeżeli choroba pojawia się u osób z uszkodzoną wątrobą, może mieć znacznie cięższy przebieg, wymagający hospitalizacji. Taka sytuacja zdarza się rzadko, lecz jest niebezpieczna i powoduje ostrą niewydolność wątroby. Postać piorunująca i powikłania WZW A zdarzają się częściej wśród pacjentów powyżej 50 roku życia i osób niedożywionych.
Powikłania nieleczonego zakażenia HAV
Rokowanie w przypadku zakażenia wirusem jest raczej dobre. Przebieg nieleczonej choroby może jednak być znacznie wydłużony i występować z nawrotami. Ostra niewydolność wątroby występuje jedynie u około 0,2% przypadków. Rzadko odnotowywane jest także uszkodzenie nerek na skutek choroby i autoimmunologiczne zapalenie wątroby. WZW A nie zagraża dziecku i nie wpływa na przebieg ciąży. Lekarz może jednak zalecić profilaktyczne podanie niemowlęciu immunoglobuliny ludzkiej.
Czy to objawy zakażenia WZW typu A? Diagnostyka
Początkowo, lekarz przeprowadza dokładny wywiad osobisty, który ma na celu ocenić samopoczucie pacjenta i odczuwane przez niego objawy. Następnie można wykonać badania dodatkowe:
- badanie krwi pod kątem obecności przeciwciał przeciwko HAV. W fazie ostrej obecne są IgM, które po około 4-6 miesiącach zastępowane są przez IgG. Te z kolei pozostają w organizmie do końca życia;
- próby wątrobowe – wykrywające zwiększoną aktywność ALT (aminotransferazy alaninowej) i AST (aminotransferazy asparaginowej);
- analiza stężenia bilirubiny wolnej i sprzężonej – wynik jest przeważnie wysoki u osób z żółtaczką;
- testy na zwiększoną aktywność ALP (fosfatazy zasadowej) i GGT (γ-glutamylotranspeptydazy);
- biopsja wątroby.
Leczenie WZW A
Leczenie objawowe stosuje się raczej tylko w cięższych przypadkach zachorowań z powikłaniami. Ma ono na celu głównie utrzymanie odpowiedniego stanu odżywienia i nawodnienia. W ramach terapii stosuje się:
- odpoczynek – ograniczenie aktywności fizycznej. W okresie ostrym może być konieczne pozostanie na pewien czas w łóżku;
- dieta stanowiąca w 70% łatwo przyswajalne węglowodany, 10-20% tłuszczy i 10% białka. Powrót do normalnego sposobu żywienia powinien przebiegać stopniowo i trwać około 6 miesięcy;
- nawadnianie – szczególnie ważne w przypadku odnotowania nasilonych wymiotów. Alkohol należy przy tym znacznie ograniczyć, a najlepiej całkowicie wyeliminować na czas 6-12 miesięcy;
- unikanie leków metabolizowanych w wątrobie lub powodujących zastój żółci;
- w przypadku nasilonego, uciążliwego uczucia swędzenia, lekarz może przepisać cholestyraminę lub kwas ursodeoksycholowy.
Pacjent powinien powstrzymać się od kontaktów seksualnych i przygotowywania posiłków dla innych osób przez cały okres powrotu do zdrowia. Pełen powrót do normalnego funkcjonowania często trwa ponad 6 miesięcy.
Profilaktyka przeciwko WZW A
Główną i najważniejszą zasadą przeciwdziałania zachorowaniom na WZW A jest przestrzeganie zasad higieny. Oznacza to:
- częste i dokładne mycie rąk;
- picie wyłącznie butelkowanej lub przegotowanej i przefiltrowanej wody;
- mycie jedzenia w czystej wodzie przed jego spożyciem.
Warto także wykonać szczepienie ochronne przeciwko WZW A. Szczepionki zawierają inaktywowanego wirusa HAV. Możliwe jest szczepienie pojedyncze lub skojarzone – także przeciwko WZW B. Wykonanie ich jest zalecane przede wszystkim osobom wyjeżdżającym do krajów, gdzie aktualnie występuje epidemia tej choroby. Zaszczepić powinny się także pracownicy służby zdrowia, żłobków, przedszkoli, wojska, oczyszczalni ścieków, osoby pakujące i dystrybuujące żywność oraz przewlekle chorzy na schorzenia wątroby.
Szczepionki przeciw WZW należą do jednych z bezpieczniejszych. Mogą powodować miejscowe podrażnienie i ból w miejscach wstrzyknięcia. Natomiast odporność uzyskana po nich jest długotrwała i skuteczna w niemalże 99%.
Występowanie WZW A w Polsce jest raczej rzadkie. Mimo to, szczepienie przeciwko WZW typu A i B zalecane jest wszystkim osobom, które pragną zmniejszyć ryzyko zachorowania. Pamiętaj, że zapobieganie chorobom zakaźnym jest zawsze mniej problematyczne niż ich leczenie. Stosuj się ściśle do zasad higieny i uważaj na zanieczyszczoną wodę. Jeżeli podejrzewasz u siebie obecność tego schorzenia, udaj się do lekarza w celu jej zdiagnozowania i poddaniu się leczeniu.
Zobacz także:
- WZW B i wirus HBV – wirusowe zapalenie wątroby typu B
- HDV – wirusowe zapalenie wątroby typu D i jego objawy
- Choroby przenoszone drogą płciową – infekcje weneryczne
- Rzeżączka – objawy, przyczyny, leczenie
- Mięczak zakaźny – objawy, rozpoznanie i leczenie