Terapia konwersyjna należy do jednej z okrutnych, pseudonaukowych praktyk, skierowanych przeciwko osobom homoseksualnym. Sprawdź, na czym polega terapia konwersyjna i jakie jest w jej sprawie stanowisko naukowców.
Uprzedzenia i przemoc w stosunku do osób homoseksualnych stale zbierają swoje żniwo. Jednym z najgorszych doświadczeń, jakie mogą dotknąć osób o innej niż heteroseksualna orientacji, jest zetknięcie z terapią konwersyjną. Chociaż ta barbarzyńska praktyka została przez wiele państw zakazana, nadal istnieją kliniki trudniące się „leczeniem” osób homoseksualnych. Przekonaj się, czym jest terapia konwersyjna, co środowisko naukowców sądzi o tej praktyce i które kraje zakazały jej stosowania.
Czym jest terapia konwersyjna?
Terapia konwersyjna, nazywana także reparatywną, jest pseudonaukową praktyką polegającą na „leczeniu” osób homoseksualnych i zmiany ich orientacji seksualnej. Nie istnieją żadne naukowe dowody wskazujące na jej skuteczność; co więcej, International Rehabilitation Council for Torture Victims, czyli Międzynarodowa Rada Rehabilitacji Ofiar Tortur uznaje terapię konwersyjną za torturę i stanowczo się jej sprzeciwia. Metody, które są podczas niej stosowane są nieetyczne i dehumanizujące, a jej skutki bywają dla jej ofiar tragiczne.
Przyczyny stosowania terapii konwersyjnej
Przyczyny, dla których osoby homo lub biseksualne posyła się na „leczenie”, wynikają przede wszystkim z homofobii, zarówno danej społeczności, jak i tej zinternalizowanej. Istnieje silne przekonanie, że heteroseksualizm jest jedyną właściwą orientacją seksualną; każda inna uznawana jest natomiast za grzech lub chorobę, którą można wyleczyć różnorodnymi, często okrutnymi metodami.
Osoby nieheteroseksualne najczęściej są wysyłane na terapię konwersyjną przez swoich bliskich. Zdarza się jednak, że osoba LGBT sama odczuwa potrzebę zmiany swojej orientacji i dobrowolnie udaje się na „leczenie”. Może to wynikać zarówno z presji otoczenia, jak i przekonań religijnych.
Metody stosowane na terapii reparatywnej
Istnieje wiele metod, które mają na celu zmianę orientacji seksualnej. Wśród najczęściej wykorzystywanych znajdują się m.in.:
- terapia behawiorystyczna – opiera się o koncepcję warunkowania, czyli oduczania niepożądanych reakcji i zachowań. Na początku pacjenta wystawia się na działanie podniecających bodźców (np. poprzez pokazywanie filmów pornograficznych z udziałem osób homoseksualnych), a następnie stosuje tzw. bodźce awersyjne. Może to być zadawanie bólu, rażenie prądem, wywoływanie wymiotów itp. Kolejnym krokiem jest wywołanie przyjemnych skojarzeń z płcią przeciwną. W tym celu pokazuje się pacjentowi zdjęcia lub filmy osób zaangażowanych w heteroseksualny stosunek; jednocześnie nakazuje się mu masturbację;
- okaleczanie, zadawanie bólu – do tych praktyk należało np. przeprowadzenie zabiegu lobotomii, kastracji, obrzezanie kobiet lub poddanie pacjenta elektrowstrząsom;
- psychoanalityka – niektórzy psychiatrzy i psychoterapeuci starali się wykorzystywać psychoanalizę do zmiany orientacji seksualnej u swoich pacjentów;
- modlitwa – w niektórych społecznościach religijnych pokutuje przekonanie, że orientację seksualną da się zmienić poprzez żarliwą modlitwę;
- gwałt naprawczy – polega na przymuszaniu osoby homoseksualnej (w szczególności młodych kobiet) do odbycia stosunku heteroseksualnego. Kraje, w których ta metoda bywa stosowana to m.in. RPA, Uganda, Kenia oraz USA.
Stanowisko naukowców w sprawie terapii reparatywnej
Praktyki naprawcze stosowane w terapii konwersyjnej zostały potępione przez czołowe organizacje naukowe, m.in. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, Amerykańskie Towarzystwo Psychlogiczne, Pan-Amerykańską Organizację Zdrowia, czy Amerykańską Akademię Pediatryczną. Naukowcy wskazują na nieskuteczność i nieetyczność takich działań, a ponadto przekonują, że orientacja homoseksualna nie stanowi choroby ani zaburzenia psychicznego – nie może być zatem poddawana jakiejkolwiek terapii.
Także w Polsce czołowi przedstawiciele środowiska psychiatrycznego stanowczo sprzeciwiają się poddawaniu osób homoseksualnych szkodliwym praktykom naprawczym. W 2020 r. Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt podjęło uchwałę o uznaniu nieetyczności terapii konwersyjnej.
Kraje, w których przeprowadzana jest terapia
Chociaż badania wyraźnie wskazują na nieetyczność i nieskuteczność terapii konwersyjnej, w wielu krajach nadal jest ona dopuszczalna. Na liście znajduje się m.in.:
- USA z wyjątkiem 20 stanów i ponad 100 gmin (terapię promuje przede wszystkim National Association for Research & Therapy of Homosexuality);
- Holandia (na jej terenie praktykuje ją dr Gerard van den Aardweg);
- Gruzja;
- Egipt;
- Meksyk;
- Polska (grupa „Odwaga” działająca w Lublinie).
Kraje z zakazem „zmiany orientacji”
Chociaż w wielu państwach terapia konwersyjna nie jest objęta zakazem, niektóre kraje zdecydowały się na wprowadzenie przepisów, uniemożliwiających jej praktykowanie. Należą do nich m.in.:
- Brazylia (1999 r.);
- Samoa (2007 r.);
- Fidżi (2010 r.);
- Argentyna (2010 r.);
- Ekwador (2014 r.)
- Urugwaj (2017 r.);
- Malta (2016 r.);
- Tajwan (2018 r.);
- Chile (2021 r.);
- Kanada (2021 r.);
- Francja (2021 r.);
- Nowa Zelandia (2022 r.).
Wprowadzenie ustawy o zakazie praktyk konwersyjnych jest obecnie rozważane przez parlament brytyjski.
Terapia konwersyjna – podsumowanie
Terapia reparatywna należy do jednej z okrutniejszych praktyk, której stosowanie niesie za sobą cierpienie milionów jednostek. Żadne badania nie wskazują na jej skuteczność, a metody, stosowane podczas niej, uznaje się za tortury. Osoby nieheteroseksualne, które zostały im poddane borykają się z wieloma problemami zdrowotnymi, takimi jak depresja i myśli samobójcze, czy zespół stresu pourazowego. Na szczęście coraz więcej państw dostrzega szkodliwość terapii konwersyjnej i wprowadza przepisy, które ją delegalizują.
Zobacz także:
- Testosteron – skutki uboczne stosowania terapii hormonalnej
- Homofobia – nienawiść, która niszczy życia. Sprawdź, czym jest homofobia i jakie są sposoby jej zapobiegania
- Homoseksualizm – fakty, mity i historia. Dowiedz się więcej o tej orientacji seksualnej
- Bifobia – uprzedzenia i dyskryminacja osób biseksualnych. Sprawdź, jakie są skutki bifobii oraz jak jej przeciwdziałać
- Seks lesbijski – kontakty seksualne pomiędzy kobietami. Sprawdź, jak wyglądają przykładowe praktyki oraz kwestie prawne i zdrowotne lesbijskiego seksu