Transseksualizm to termin, który coraz częściej pojawia się w przestrzeni publicznej. Mimo to nadal sporo osób nie do końca wie, jak dokładnie się go definiuje. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o transseksualizmie, zapoznaj się z poniższym tekstem.
Terminologia dotycząca osób, które nie odczuwają spójności pomiędzy swoją tożsamością a płcią, którą przypisuje się im przy urodzeniu, może budzić konfuzję. Jeśli gubisz się w gąszczu różnorodnych określeń i nie wiesz, które stosować w określonych sytuacjach, zapoznaj się z poniższym artykułem. Przedstawimy w nim, czym jest transseksualizm, czym różni się od transpłciowości i jakie są najpopularniejsze mity jego dotyczące.
Czym jest transseksualizm?
Według najpopularniejszej definicji terminy transseksualizm lub transseksualność odnoszą się do osób, które odczuwają niezgodność płci oraz potrzebę poddania się zabiegom, mającym na celu jej korektę. Niezgodność płci natomiast oznacza brak spójności pomiędzy płcią przypisaną przy narodzinach a tożsamością, z którą identyfikuje się dana osoba.
Przez długi czas w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, czyli ICD niezgodność płci była klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne, pod nazwą transseksualizm. Jednakże po opublikowaniu poprawek w ICD-11, usunięto z niego ten termin; obecnie widnieje tam określenie niezgodność płci, czyli gender incogruence, zaklasyfikowana jako stan związany ze zdrowiem psychicznym.
Termin transseksualność pojawił się również w trzeciej odsłonie Diagnostycznego i Statystycznego Podręcznika Zaburzeń Psychicznych; w kolejnej klasyfikacji (DSM-IV) zakwalifikowano go jako zaburzenie tożsamości płciowej. W najnowszej odsłonie (DSM-5) zamiast terminu transseksualizm znalazła się natomiast diagnoza dysforii płciowej.
Pochodzenie terminu transseksualizm
Słowo transseksualizm jest połączeniem dwóch łacińskich określeń: transire, które oznacza “przechodzić” oraz sexus/sexualis, tj. “płeć/płciowy”. Termin ukuto najprawdopodobniej dopiero w XX wieku; spekuluje się, że pierwszy raz określenie transseksualizm pojawiło się w 1949 r., chociaż zabiegi korekty płci wykonywano już wcześniej.
Transseksualizm a transpłciowość
Rozróżnienie transseksualność oraz transpłciowości jest bardzo ważne. Pierwszy z terminów uważa się za określenie stricte medyczne i opisujące kogoś, kto nie identyfikuje się z płcią narzuconą, a przynależność odczuwa do płci przeciwnej. Z kolei transpłciowość jest terminem szerszym, pod którym znajdują się zarówno osoby po tranzycji, jak i niebinarne, genderqueer itd. To właśnie transpłciowość jest terminem preferowanym przez społeczność LGBTQ i jego należy używać w języku codziennym.
Etiologia transseksualności
Dość ciekawe jest także badanie, które przeprowadzono w Polsce w 2011 r. Doktor habilitowany Bogusław Antoszewski przeanalizował wielkość i kształt zębów u 48 transpłciowych mężczyzn. Jak się okazało, przypominały one zęby mężczyzn cispłciowych. Według Antoszewskiego sugeruje to, że transseksualizm może być zjawiskiem dziedziczonym, podobnie jak uzębienie, którego wielkość i kształt także dziedziczy się genetycznie, a ponadto jego wygląd pozwala rozpoznać płeć danej osoby.
Jak widać hipotez o pochodzeniu tożsamości osób transseksualnych jest wiele. Chociaż nie da się obecnie ze stuprocentową pewnością stwierdzić, co leży u źródeł transseksualności, większość badaczy skłonna jest przyznać, że przyczyny leżą najprawdopodobniej w biologii – płeć jest raczej czymś wrodzonym, a nie nabytym w przeciągu życia.
Diagnoza i tranzycja
Większość osób trans, które z różnych powodów nie miały okazji na wyrażenie swojej tożsamości, czy to za pomocą coming outu, czy zmiany cech zewnętrznych, cierpi na tzw. zespół dezaprobaty płci. Oznacza to, że ich płeć, przypisana przy narodzinach nie odpowiada tej, z którą się identyfikują. Powoduje to liczne problemy natury psychologicznej i utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu społecznym. Sposobem na pozbycie się cierpienia jest najczęściej tranzycja. Jak ona przebiega?
Przebieg tranzycji
Poprzez tranzycję można rozumieć różnorodne działania i procedury, które pozwalają osobie transpłciowej osiągnąć spójność pomiędzy tożsamością a cechami zewnętrznymi. Droga każdej kobiety i mężczyzny może się różnić, najczęściej jednak poszczególne elementy tranzycji to:
- tranzycja społeczna – coming out oraz ekspresja płciowa, jak zmiana wyglądu (fryzura, makijaż, ubiór), sposobu mówienia, poruszania się;
- terapia hormonalna – przyjmowanie hormonów płciowych (testosteronu lub estrogenów) pozwala wytworzyć u osób transpłciowym drugorzędnych cech płciowych np. większego biustu, zmniejszenie objętości jąder, zanik owłosienia typu męskiego, zmniejszenie spermatogenezy (u kobiet), obniżenia tembru głosu, zanik miesiączek, powiększenie łechtaczki, zwiększenie libido i tkanki mięśniowej (u mężczyzn);
- korekta płci – szereg zabiegów, które pozwalają dopasować cechy zewnętrzne do tożsamości płciowej. U kobiet jest to orchidektomia (usunięcie jąder) oraz rekonstrukcja pochwy, u mężczyzn natomiast przeprowadza się mastektomię (usunięcie piersi), histerektomię (usunięcie macicy) oraz falloplastykę lub metoidioplastykę (utworzenie członka).
Fakty i mity o transseksualności
Transseksualność/transpłciowość a zdrowie psychiczne
Istnieje wiele przekłamań, dotyczących zdrowia osób transpłciowych. Uważa się, że poczucie niespójności pomiędzy tożsamością płciową a płcią przypisaną przy narodzinach jest wynikiem choroby psychicznej, którą należy leczyć. Jest to bardzo szkodliwy stereotyp, który nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Tak jak wspominaliśmy wcześniej, najbardziej prawdopodobnym źródłem występowania transseksualności są przyczyny biologiczne, niezależne od woli czy stanu psychicznego osób trans.
Nie da się jednak ukryć, że spora część transpłciowych kobiet i mężczyzn cierpi z powodu różnych problemów natury psychicznej. Nie wynikają one jednak z transpłciowości, a uprzedzeń wobec osób trans, wrogiego nastawienia społeczeństwa i nierzadko doświadczanej przemocy.
Orientacja seksualna a tożsamość płciowa
Pokutuje przekonanie, że transseksualność i orientacja seksualna są ze sobą w jakiś sposób skorelowane; i tak np. osobom transgender często przypisuje się homoseksualizm. Prawda jest jednak taka, że identyfikowanie się z daną płcią i orientacja seksualna istnieją niezależnie od siebie; zatem osoby transpłciowe, podobnie jak cisgender, mogą odczuwać pociąg do osób o różnej tożsamości płciowej.
Transseksualność – podsumowanie
Osób, które decydują się na coming out jest coraz więcej, a podejście społeczeństwa z każdym rokiem staje się coraz bardziej pozytywne. Jednak wiedza o transseksualności i transpłciowości nadal jest stosunkowo niewielka, co powoduje, że osoby trans stale muszą mierzyć się z dyskryminacją. Chcąc zmienić ten stan, warto edukować zarówno siebie, jak i swoje otoczenie – nie tylko w kwestii charakteru transpłciowości, ale i sytuacji osób doświadczających transfobii.
Zobacz także:
- Cisgender – kim jest osoba cispłciowa i skąd wziął się ten termin? Dowiedz się wszystkiego o cispłciowości
- Transpłciowość a transseksualność – jaka jest różnica? Sprawdź, który termin jest poprawny
- Transpłciowość – poznaj fakty i mity o osobach transpłciowych
- Genderfluid – co to oznacza? Poznaj najważniejsze informacje o osobach genderfluid
- Tranzycja – sprawdź, na czym polega proces korekty płci u osób transpłciowych
